Với những lễ hội truyền thống như lễ hội gia đình, dòng họ, hội làng, lễ hội dân tộc, tôn giáo… đặc biệt là gắn với di tích, các lễ hội trở thành hình thức sinh hoạt văn hóa tinh thần và là bản sắc văn hóa độc đáo của người dân xứ Nghệ.

Không phải ngẫu nhiên mà các lễ hội như lễ hội đền Cờn, lễ hội đền Quả Sơn, lễ hội đền Vua Mai, Lễ hội đền Chín Gian… đều gắn với di tích. Mỗi một vùng đất, một miền quê hay tộc người với những phong tục, tập quán, điều kiện và hoàn cảnh riêng đều có những cách tổ chức và đặc trưng riêng tạo ra sự phong phú cho các lễ hội tại nơi đây. Để hiểu hơn về điều này, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn về những lễ hội đặc trưng nhất của vùng đất xứ Nghệ nhé.

Đặc trưng lễ hội của Nghệ An

Lễ hội đền Cờn

Đền Cờn thuộc xã Quỳnh Phương, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Được tổ chức vào ngày 21 tháng Giêng âm lịch hằng năm nhưng bắt đầu từ mồng 1 tết Nguyên đán hằng năm. Lễ hội sẽ mở màn bằng những đoàn thuyền du xuân trang trí cờ hoa cùng với tiếng chiêng trống ầm vang. Đến ngày hội chính thức sẽ diễn ra một trận chiến giả có quân đỏ, quân xanh giao chiến trên một giải núi non hiểm trở kéo dài 10km từ làng ói về đền Cờn. Trong trò chơi trận giả còn có trò chơi “Chạy ói”. Người dân ở đây tin rằng năm nào Giáp tam (đội 3) thắng trò chơi này thì năm đó biển yên sóng lặng, mùa màng tốt tươi, thuyền chài kéo nhiều tôm cá, đời sống no đủ.

Lễ hội đền Cờn (Ảnh: Internet)

Trong quá trình tổ chức lễ hội tại đền còn có các trò chơi dân gian như đua thuyền, đấu vật, kéo co, đánh cờ người, bài điểm, cờ thẻ, chơi đu, chọi gà, tuồng, ca trù… sau nghi lễ và các trò chơi là lễ cúng tế thể hiện nét tín ngưỡng của dân địa phương.

Hội đền Quả Sơn

Lễ hội đền Quả Sơn là lễ hội vùng lớn vào loại bậc nhất ở xứ Nghệ. Lễ hội diễn ra từ 20-21 tháng giêng âm lịch hằng năm. Lễ hội nhằm tưởng nhớ công đức của Uy Minh Vương Lý Nhật Quang – 1 vị danh tướng, danh thần của vương triều Lý đã góp công lớn trong việc bảo quốc an dân, củng cố nền độc lập và thống nhất đất nước ở thế kỷ thứ XI.

Lễ hội gồm có 2 phần là phần lễ và phần hội. Phần lễ diễn ra vào ngày 19 làm lễ yết cáo. 20 là ngfay hội chính, ngày 21 là lễ rước xuôi. Phần hội từ ngày 20 đến chiều ngày 21 tháng giêng âm lịch, có các trò chơi dân gian như cờ thẻ, chọi gà, đánh đu tiên, đấu vật, múa võ…

Ngoài ra, ngày nay còn có các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao như cắm trại, chiếu phim, biểu diễn nghệ thuật…

Lễ hội Hang Bua

Sau rằm tháng giêng, hàng nghìn người đổ về Hang Bua trẩy hội thuộc xã Châu Tiến, Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An. Lễ hội bắt nguồn từ tục thờ mẹ nước của người Thái Cổ. Ngày nay, lễ hội trở thành không gian giao lưu văn hóa với nhiều loại hình nghệ thuật dân gian phong phú. Lễ hội Hang Bua sẽ diễn ra từ ngày 17 đến hết ngày 19 tháng giêng, thu hút sự quan tâm và tham gia của người dân.

Lễ hội Hang Bua (Ảnh: Internet)

Hội Vật Cù ở Thanh Chương

Tương truyền hội Vật Cù có từ khoảng đầu thế kỷ 15, bắt nguồn từ những lực sĩ khỏe mạnh, nhanh nhẹn để sung vào đội quân của tướng Phan Đàn (Võ tướng của vua Lê Thái Tổ, coi việc quan ở vùng này).

Dần dà hội vật cù đã trở thành sinh hoạt mang tính lễ hội đậm nét dân gian, được mọi người ưa thích và phổ biến trong đời sống văn hóa tinh thần của vùng Thanh Chương. Trong lễ hội, người ta sẽ tổ chức thi vật cù giữa các làng xã, thời gian mỗi cuộc chơi không quy định cụ thể số người tham gia không hạn chế. Ở hội Cù, người các làng xem và cổ vũ rất đông, hò reo đánh trống chiêng cuồng nhiệt cổ vũ cho đội nhà và tán thưởng những đường chạy cù ngoại mục… ai đã một lần được xem hội vật cù ở Thanh chương hẳn sẽ vô cùng thích thú.

Lễ hội đền Cuông

Nối tiếp lễ hội Cổ loa diễn ra ở Đông Anh, Hà Nội, lễ hội đền Cuông được tổ chức long trọng từ ngày 12 đến ngày 16/2 âm lịch, trong đó ngày chính lễ là 14 và 15/2 tại xã Diễn An, Diễn Châu, Nghệ An.

Phần lễ của hội đền Cuông gồm 5 lễ: lễ khai quang, lễ cáo trưng thiên, lễ yết, lễ đại và lễ tạ. Ngoài ra có thêm lễ túc trực, khi tham gia lễ, các vị tham gia sẽ mặc lễ phục theo quy định.

Bên cạnh phần lễ thì hội đền Cuông còn có phần hội – phần đặc sắc nhất gồm các trò chơi dân gian như chọi gà, chơi cờ người… các hoạt động văn hóa, thể thao như bóng đá, bóng chuyền, kéo co… các hoạt động giải trí nghệ thuật như chiếu phim, hát chầu văn…

Lễ hội đền Cuông thực sự đã trở thành một hoạt động văn hóa tâm linh không thể thiếu được của người dân Diễn Châu nói riêng và du khách thập phương nói chung, là sự tri ân của thế hệ hôm nay với cha ông đã có công với đất nước, đạo lý uống nước nhớ nguồn ngàn đời của dân tộc ta để các thế hệ nối tiếp nhau phát huy truyền thống hào hùng của dân tộc. Chính vì lẽ đó, lễ hội hằng năm không chỉ thu hút trẻ em, thanh niên mà tất cả nhân dân ở mọi lứa tuổi.

Văn hóa ẩm thực Nghệ An

Nhắc đến Nghệ An, ngoài những giá trị tinh thần mà các lễ hội văn hóa đặc trưng mang lại thì ẩm thực nơi đây cũng khiến nhiều người không thể quên được. Các món ăn của Nghệ An thường được làm từ các nguyên liệu dân dã, chính vì thế mà hương vị rất đặc trưng, cứ nhắc đến là thèm.

Bánh đa xúc hến

Là món nhậu quen thuộc của người dân xứ Nghệ mỗi lần có tiệc tụ tập hay tán gẫu. Hến được đãi sạch, chọn những con hến to, béo rồi xào cùng mỡ. Khi ăn nhớ bẻ thêm từng miếng bánh đa, một ít lạc rang nhé. Bánh đa giòn bẻ ra thành từng miếng vừa ăn, vừa ăn vừa dùng bánh đa xúc hến. Chắc chắn bạn sẽ không thể nào được món ăn nhậu ngày hè này bởi vị béo thơm của hến, cay cay của ớt, thanh mát của hẹ cùng với vị thanh mát của hẹ.

Bánh đa xúc hến là món ngon bình dị nhưng vô cùng hấp dẫn của xứ Nghệ
(Ảnh: Internet)

Lươn Vinh

Lươn vốn loài thủy sản nước ngọt có mặt ở hầu hết đồng ruộng trên đất nước Việt Nam. Dưới bàn tay khéo léo của người con xứ Nghệ, các món ngon từ lươn lần lượt ra đời và trở thành món ngon, đặc sản hấp dẫn của vùng đất này. Lươn Vinh được chế biến thành các món ăn ngon như lươn om (om chuối, lá ngải cứu, rau ngổ, lá lốt hay om nồi đất…), cháo lươn, lươn nướng, súp lươn… lươn nướng than hoa cũng rất đặc biệt. Hay như món súp lươn bổ dưỡng, ngọt thơm.

Tương Nam Đàn

Nếu như Hưng Yên có tương bần thơm ngon thì Nam Đàn xứ Nghệ lại có quyền tự hào về một loại tương ngon không kém. Tương Nam Đàn được làm từ các nguyên liệu chính như đậu nành, nếp hoặc ngô, muối và nước. Để có chum tương ngon, người làm phải có sự kỳ công và tỷ mẩn. Tương Nam Đàn có hai loại: mặn và ngọt. Tương mặn có thể dùng hằng ngày còn tương ngọt trong những chĩnh nhỏ chủ yếu là để đãi khách và làm quà biếu. Nếu có dịp, bạn hãy mang về cho mình và người thân, bạn bè chút hương vị giản dị này nhé.

Bánh mướt

Thoạt nhìn thì bánh mướt có vẻ giống bánh cuốn ngoài bắc nhưng nó lại có hương vị thơm ngon rất riêng. Bánh mướt thường dài, cuộn tròn, mềm mịn và trắng trong. Bánh mướt được làm từ bột gạo tẻ được ngâm rất lâu trong nước, vớt ra xay nhuyễn và ủ trong nhiều giờ liền. Khi thưởng thức, bạn chỉ cần chấm với chén nước mắm vắt chanh, chút đường, ớt cắt lát mỏng thế là ăn đến no.

Bánh bèo Vinh

Nếu như bánh bèo Huế được làm từ bột gạo thì bánh bè xứ Nghệ được làm từ bột lọc. Người ta sẽ nhào bột nhiều lần thật kỹ mới có được mẻ bánh ngon. Muốn bánh đẹp hơn, người ta thường nặn cho giống cánh bèo. Nhân bánh là những con tôm được phi thơm cùng hành mỡ. Khi ăn, đĩa bánh bèo phải có thêm hành khô, ít rau mùi mới hoàn chỉnh. Những ai thích ăn cay thì có thể thêm tương ớt chưng. Hương vị thơm thơm, bùi bùi của tôm thịt, vị giòn giòn của hành khô và vị dai dai của bột lọc, thấm đượm mỗi khi bạn thưởng thức.

Bánh bèo Vinh (Ảnh: Internet)

Mực nháy nướng Của Lò

Mực nháy Cửa Lò là những con mực được ngư dân vừa bắt lên khỏi biển, còn nguyên độ tươi, được được vào chế biến và thưởng thức ngay. Khi chế biến, mực nháy sẽ có màu trắng trong, đặt lên bếp than hoa rực hồng rồi nướng. Hãy cứ thử tưởng tượng, sau khi đắm mình trong làn nước biển xanh mát, bao la, tận hưởng những cơn giá mặn mòi của biển rồi hít hà mùi thơm của mực nướng chấm gia vị hay tương ớt thôi đã là quá tuyệt vời cho một kỳ nghỉ.

Với 6 món ăn mà bạn vừa xem trên đây, Nghệ An còn là thiên đường của những món ăn ngon được ra đời từ vùng biển xanh mát nữa như món mọc cua bể, ghẹ hấp me, cá giò bảy món, bánh ngoài hay cháo nghêu Cửa Lò… Mỗi món ăn đều mang hương vị của biển, đó chính là nét đặc trưng không thể lẫn vào đâu của xứ Nghệ thân thương.